سیر تحول موسیقی پاپ در ایران

موسیقی پاپ را می توان محبوب ترین نوع موسیقی در جهان تعریف کرد. با این حال، چارچوب های تعریفی مشخصی برای این نوع موسیقی وجود ندارد و تقریبا تمام موسیقی های عامه پسند را می توان در دسته موسیقی پاپ تعریف کرد.

اگر شما هم به موسیقی پاپ علاقه مندید و قصد دارید به صورتی حرفه ای آن را تجربه کنید، پس بهتر است پیش از انتخاب بهترین آموزشگاه موسیقی، اطلاعاتی کلی در مورد این نوع موسیقی و سیرتحول آن در ایران داشته باشید.

موسیقی پاپ چیست؟

موسیقی پاپ یا موسیقی عامه پسند (Popular) را می توان شکلی متمایز از موسیقی، جدا از موسیقی سنتی (کلاسیک) و موسیقی فولک (محلی) و موسیقی کوچه بازاری دانست.

موسیقی پاپ در واقع سوق موسیقی به سمت جنبه های تجاری و مصرف گرایانه و موسیقی مورد توجه عموم محسوب می شود. اما این تعریف به معنای غیر هنری بودن این نوع موسیقی نیست و در واقع گاهی صرفا تلاشی برای آزادی از برخی قید و بندها در عرصه موسیقی می توان آن را تعبیر کرد.

موسیقی پاپ در ایران

سیر تحول موسیقی پاپ در ایران سیر چندوجهی و مختلط بوده است. به طور قطع می توان گفت که اولین جرقه های حضور موسیقی پاپ در ایران با درک صحیح پتانسیل های موسیقی و همگام سازی آن با نیازهای روز و در عین حال ادغام ریشه های بومی صورت گرفت.به همین دلیل این نوع موسیقی با تلفیقی مناسب بین موسیقی مدرن با ریشه های محلی توانست به موفقیت برسد.

حال و هوای موسیقی در دهه 40

مشخص است که در این دهه حاکمیت با موسیقی سنتی ایرانی بود. البته خود موسیقی سنتی هم در این دهه با حضور سازهای غربی مثل ویولون تحولاتی را تجربه کرده بود، اما این تحول در واقع به شکلی معکوس واقع شده بود. در واقع سازهایی مثل ویولون به جای تغییر موسیقی سنتی، خود در خدمت موسیقی ایرانی به کار گرفته شده بودند.

در هر حال، در این دهه با حضور اساتیدی چون بنان در زمینه آواز و تصنیف های سنتی و آهنگسازان به نامی چون تجویدی، روح الله خالقی و ابوالحسن صبا و غیره  مجالی برای نوع دیگر موسیقی وجود نداشت. البته در این دهه و در دهه های پیش تر و بعد از این همواره نوعی از موسیقی کوچه بازاری در جریان بوده است. موسیقی که نه آن را به طور کامل می شد در سطح موسیقی سنتی دسته بندی کرد و نه می شد آن را سبکی نوآورانه دانست.

در اواخر دهه 40 به تدریج زمینه های حضور موسیقی پاپ و استفاده از سازهای غربی یا استفاده از سازهای ایرانیزه شده ای چون ویولون در سبک و سیاق جدید قوت گرفت و زمینه برای تجربه عرصه های جدید فراهم شد.

دهه 50 نقطه اوج موسیقی پاپ

این دهه را می توان نقطه اوج موسیقی پاپ تعریف کرد. به تدریج با گسترش استفاده از سازهای غربی و یا استفاده از سازهای ایرانی در سبک و سیاقی نو و خارج از اسلوب های پذیرفته شدۀ موسیقی سنتی، زمینه برای تولد موسیقی پاپ ایرانی فراهم شد.

نکته مهم در ارائه این نوع موسیقی جدید، توجه به نواهای آشنا به گوش و سلایق ایرانی بوده است. این وضعیت باعث شد موسیقی جدید با بهره از ریشه های غنی موسیقی ایرانی و البته سرک کشیدن به مسیرهای جدید و تقلید هوشمندانه از نمونه های غربی، به کامیابی برسد و آثاری عالی را عرضه کند.

این تجربه آنقدر موفقیت آمیز بود که حتی در مواردی، موسیقی های نزدیک به سبک های کوچه و بازاری و در واقع موسیقی های عامه پسند هم آثاری معقول و مناسب و درخورتامل می شدند. در واقع موسیقی پاپ با نزدیک کردن سلیقه عامه و خواص، در حال تجربه زمینه هایی بسیار جدید در عرصه موسیقی بود.

دهه 60 و تولید شاهکارهای موسیقی پاپ

این دهه با وجود محدودیت های شدید به خاطر پیشینه قوی دهه پیش از آن و در واقع به خاطر شالوده قوی که برای این موسیقی پایه گذاری شده بود همچنان دهه ای همراه با آثار ماندگار بود. خلق موسیقی های دلنشین در عین حال حفظ ریشه ها و تجربه های جدید، زمینه ایجاد آثاری ماندگار و حتی شاهکارهایی را در زمینه موسیقی پاپ ایرانی حاصل کرد. در زمینه آهنگسازی و تنظیم هم در این دهه شاهد اتفاقات جدیدتری به لحاظ پیشرفت تکنولوژی شاهد بودیم.

دهه 70

سیرنزولی موسیقی پاپ ایرانی در اواخر این دهه آغاز شد. با محدودیت های شدید در داخل و خالی شدن توشه موسیقی موسوم به موسیقی لوس آنجلسی، رفته رفته زمینه خاموش شدن چراغ های روشن موسیقی پاپ ایرانی آغاز شد. سردرگمی شدید موسیقی پاپ در این دهه، زمینه انحراف و تجربه های ناموفق این موسیقی را فراهم آورد.

دهه  80 و آثار نازل موسیقی پاپ

آش شوری که ظرف چند دهه قبلی برای موسیقی ایرانی تجویز شده بود نتیجه خود را در این دهه و دهه بعدی آن به طور قابل مشهودی نشان داد. سردرگمی شدید موسیقی در این دهه و انحراف آن و سوق نزولی آثار در این دهه و دهه بعد از آن، خارج شدن موسیقی از دسترس اساتید و امکان حضور افراد بدون تخصص در این حوزه، موسیقی پاپ ایرانی را به پائین ترین سطح خود رساند.

در واقع قطع شدن سیر صحیح این موسیقی، باعث شد تجربه موفق این نوع موسیقی و ارائه ممتد آثار ممتاز به ارائه آثار مقطعی و در واقع تک ستاره ها محدود شود.

دهه 90 و بستری برای دسترسی بی سابقه به موسیقی

دهه 90 با گسترش فناوریهای نوین باعث شد که موسیقی پاپ و سنتی تا اندازه هم سطح و متعادل با یکدگیر به پیش بروند. حتی می توان ادعا کرد که نسل جدید بر اساس خواسته ها عاطفی شاید بیش از آنکه به دنبال موسیقی سنتی رفته باشد، به دنبال موسیقی پاپ بوده است.

با این وجود، موسیقی سنتی نیز همچنان طرفداران پر و پا قرص خود را که از دهه های 60 تاکنون به گونه ای با این نوع موسیقی زیسته و بخشی از هویت خود را در آن می بینند، حفظ است.