گیتار محبوب ترین ساز خارجی در ایران سالهای اخیر

گیتار را شاید بتوان محبوب ترین ساز خارجی در ایران ظرف دو دهه اخیر نامید. مدرن بودن شکل ظاهری و برداشتی که از امکان تک نوازی از آن وجود دارد باعث شده تا علاقه مندان بسیاری در ایران داشته باشد.

گیتار از آن جمله سازهایی است که بسیاری از جوانان امروزی آموختن آن را دوست دارند. اگر از آنها پرسیده شود به چه سازی علاقه دارید، بسیاری از آنها ممکن است گیتار را انتخاب کنند.

دلایل این انتخاب هرچه باشد، می تواند انگیزه برای ورود جوانان به دنیای موسیقی باشد. دنیایی که از جنبه های مختلف با سایر حوزه هایی که ممکن است وارد آنها شوند متفاوت است.

اگر شما هم به این ساز علاقه دارید و قصد دارید به صورتی حرفه ای نواختن آن را فرابگیرید، بهتر است که پیش از انتخاب یک آموزشگاه موسیقی، کمی با پیشینه، شاکله و ساختار این ساز آشنائی داشته باشید.

آیا گیتار سازی با ریشه ای ایرانی است؟

ترکیب لغوی تار در نام این ساز شاید بزرگ ترین ادله در اثبات ریشه ایرانی این ساز باشد. البته عبارت “تار” در بین تمام کشورهای هندو-اروپائی زبان شرقی رواج داشته، و به عنوان مثال ساز”سیتار” هندی هم ترکیب لغوی مشابه ای دارد.

طبق ادعای برخی از مورخین، ساز گیتار در زمان تسلط اسلام بر اسپانیا، توسط زریاب دارابگردی و چند تن از شاگردانش به اندلس برده شده است.

در هر حال نوایی که امروز از ساز گیتار شنیده می شود نوایی کاملا غربی و متفاوت از دنیای لحن موسیقیایی ایرانی است.

انواع گیتار

اگر بخواهیم در یک دسته بندی گیتارها را به انواع مختلفی تقسیم کنیم. گیتارهای با بدنه تو خالی، گیتارهای با بدنه چوبی نیمه خالی، گیتارهای با بدنه چوبی توپر، و گیتارهای با بدنه فلزی از جمله مواردی هستند که در این دسته بندی قرار می گیرند.

گیتارهای با بدنه توخالی شامل گیتارهای آکوستیک، کلاسیک و الکتروآکوستیک می شوند.

• گیتار آکوستیک

گیتار آکوستیک در واقع گیتاری است که صدا صرفا بواسطه بدنه چوبی توخالی آن بازتولید می شود. این نوع گیتار معمولا شش سیم فلزی دارد که ضخامت آنها از زیرترین سیم تا بم ترین، به طور معمول بین 13 تا 56 هزارم اینچ است.

گیتار فلامینگو، در واقع نمونه اسپانیایی گیتار آکوستیک است و نام آن هم برگرفته از سبک فلامینگو است.

• گیتار کلاسیک

گیتار کلاسیک، شباهت زیادی به گیتار آکوستیک دارد. در این نوع از گیتارها هم صدا بدون هیچ واسطه ای و صرفا با انعکاس در بدنه بازتولید می شود. این گیتار سه سیم نایلونی و سه سیم فلزی تنیده شده به دور ابریشم را داراست و به همین دلیل نوایی که از آن شنیده می شود کمی ملایم تر از گیتار اکوستیک است.

• گیتار الکتروآکوستیک

از نظر ساختاری تفاوت چندانی بین گیتار الکتروآکوستیک و گیتار آکوستیک وجود ندارد. تفاوت این دو ساز در صوت آن است، در گیتار الکتروآکوستیک، صدا بواسطه پیکاپ به صورت سیگنالی الکتریک در می آید و بعد از گذر از برخی ادوات الکتریکی، بواسطه آمپلی فایر تقویت می شود.

انواع دیگر گیتار که آشنایی با آنها می تواند باعث ارائه تصویر روشن تری از انواع این ساز شود در زیر فهرست شده اند.

انواع گیتار- گیتارهای با بدنه چوبی نیمه خالی

گیتارهای جاز و گیتارهای بلوز را می توان در این دسته بندی قرار داد.

انواع گیتار- گیتارهای با بدنه چوبی توپر

گیتارهای الکتریک

انواع گیتار- گیتارهای با بدنه فلزی

گیتارهای رزوناتور

ساختار گیتار

1. سردسته: بالاترین قسمت گیتار.
2. گوشی ها: پیچ های روی سردسته.
3. شیطانک: قطعه ای چوبی که سیم ها روی آن انحنا پیدا می کنند و به گوشی ها می رسند.
4. دسته: دسته بلند گیتار که از پائین به حفره ی صدا و از بالا به سردسته متصل می شود.
5. فرت برد: هر قطعه یا بخش روی بدنه که هنگام نواختن، نوازنده روی آنها انگشت گذاری می کند.
6. فرت ها : هر ردیف فرت برد.
7. حفره ی صدا: بخش توخالی گیتار که صدا در آن طنین انداز می شود.
8. صفحه ی محافظ مضراب: قسمت پوشش دار کنار حفره که البته در همه گیتارها وجود ندارد.
9. خرک: قطعه چوبی انتهای گیتار که ته سیم ها روی آن سوار می شود.
10. زین: قطعه ای که انتهای سیم ها روی ان انحنا پیدا می کنند.
11. پین های خرک : قطعات پرچ مانندی که سیم های روی خرک به آنها متصل می شوند.
12. صفحه جلویی یا صفحه صدا : قسمت چوبی بزرگ انتهایی که صدا درآن پخش می شود.
13. بدنه.

آموزش گیتار

همانگونه که در ابتدای این نوشتار اشاره کردیم، بسیاری از جوانان و نوجوانان به دلایل متعددی به یادگیری این ساز علاقمند هستند. از اینرو در آموزشگاههای موسیقی مختلف، ساز گیتار یکی از کلاس های ثابت است.

اگر چه ادعایی در ایرانی بودن این ساز وجود ندارد، اما این مدعا که برخی از هنرمندان ایرانی گیتار را در حد سازهای سنتی این مرز و بومی می نوازند، سخنی به گزاف نگفته ایم.

شوق و ذوق هنری ایرانیان شهره آفاق است. حتی آنها که با فرهنگ این سرزمین چندان آشنایی ندارند به یقین گوشه هایی از این فرهنگ را تجربه کرده اند. هر چند که ممکن است از منشأ ایرانی بودن آن بی اطلاع باشند.

اما آنها که اهل مطالعه فرهنگ ها هستند و برای شناخت بیشتر فرهنگ های مختلف پاشنه را کشیده و عزم سفر کرده اند و گذری نیز به ایران داشته اند، با حضور فرهنگ در بطن و متن جامعه ایرانی آشنا هستند.

شاید در بین اساتید برجسته ایرانی که نامشان در تاریخ موسیقی ایران ماندگار شده، نتوان چهره شاخصی را در نوازندگی گتیار یافت. اما حضور جوانان پرذوق و شوقی که در سال های اخیر به آموزش گیتار روی آورده اند، و چه بسا که در این حوزه صاحب سبک نیز شده اند، نوید درخشش هنرمندان ایرانی در این ساز دور از ذهن نیست.

بهترین آموزشگاه های موسیقی در تهران و سایر شهرستان ها به طور قطع در شکل گیری آینده این ساز خوش طنین نقش مهمی ایفا کرده و می کنند.