کاخن؛ ساز اسپانیایی مورد علاقه ایرانیان

کاخن یکی از سازهای کوبه ای اسپانیایی است، که به دلایلی که در این نوشتار به آن می پردازیم، مورد توجه و علاقه ایرانیان قرار داد. این ساز اکنون در برخی از آموزشگاه های موسیقی در تهران و سایر شهرستان ها تدریس می شود.

ایرانیان که سرزمین آنها مهد فرهنگ و تمدن بوده، همواره در هنرهای مختلف پیشرو بوده اند. پیشرو بودن ایرانیان باعث شده هنرمندانی از این خاک برخاسته اند، به شهرت جهانی دست یابند.

مثالی از هنرمندان ایرانی که در جهان نیز شهرت دارند و توانسته اند برخی جوایز معتبر را نیز به دست آورند، می توان به محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، و عبدالحسین مختاباد اشاره کرد.

محمدرضا شجریان در سال 1378 موفق به دریافت جایزه پیکاسو از یونسکو شد. این استاد فقید آواز ایران، در سال ۱۳۸۱ نیز دو آلبوم بی تو به‌سر نمی‌شود و فریاد را منتشر کرد که با همکاری حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان اجرا شده بودند. این دو آلبوم نامزد جایزه گرمی شدند.

شهرام ناظری نیز از ابتدای فعالیت خود تاکنون توانسته است، جوایز زیادی را کسب کند. جایزه “کونکورز” موسیقی فولکلور در سال 1975، دریافت جایزه “بهترین موسیقی عرفانی جهان” در جشنواره فاس مراکش در سال 1997، دریافت نشان “لژیون دونور” از سوی دولت فرانسه در سال 2007، و دریافت نشان “شوالیه ادب و هنر” از سوی دولت فرانسه در سال 2007 از جمله جوایزی هستند که شهرام ناظری از آن خود کرده است.

نشان “شوالیه ادب و هنر” فرانسه در واقع بالاترین نشان فرهنگی این کشور است که از سوی دولت این کشور به هنرمندانی که تلاش ویژه ای در جهت اعتلای فرهنگ و هنر دارند، اعطا می شود.

سیدعبدالحسین مختاباد دیگر خواننده و آهنگساز مطرح ایرانی است که جایزه طلای موسیقی جهانی را از آن خود کرده است.

چرایی پذیرش کاخن توسط هنرمندان ایرانی

پیش از پرداختن به این سوال که چرا ساز کاخون مورد توجه هنرمندان ایرانی قرار گرفته است، آشنایی با این ساز که در آموزشگاه های موسیقی آموزش داده می شود، ضروری به نظر می رسد.

کاخون (کاخن) لغتی اسپانیایی به معنی جعبه، صندوق، یا صندوقچه است.

نوازنده کاخون بر روی آن می نشیند و با استفاده از کوباندن ضربات کف دست و انگشتان بر صفحه جلویی این ساز صدایی جالبی تولید می شود.

البته اصطلاح کاخون به سایر آلات کوبه ای جعبه ای شکل مورد استفاده در موسیقی آمریکای لاتین و برخی از موسیقی های محلی مکزیک نیز اطلاق می شود.

همانطور که می دانید در آموزشگاه های موسیقی کشور ما انواع سازهای کوبه ای ایرانی مانند تنبک، دف، دایره، دایره زنگی، و دُهُل آموزش داده می شود.

هر یک از این سازها تولید کننده صدایی هستند که در کنار سایر سازهای موسیقی به بهتر شدن یک قطعه موسیقی کمک می کنند.

اگرچه دلایل تخصصی علاقمندی ایرانیان به ساز کاخن را شاید بتوان به نحو بهتری از موسیقدانان و نوازندگان شنید، اما به نظر می رسد که صدای متفاوت ساز کاخن دلیل این علاقمندی و پذیرش آن توسط علاقمندان به موسیقی است.

به طور مشخص تر، صدای این ساز به گونه است که شنونده ممکن است تصور کند که چند ساز در کنار یکدیگر قرار گرفته و این صدا را تولید می کنند.

ساختار ساز کاخن

اگر ساز کاخن را مشاهده کرده باشید، حتما آشنایی مختصری با آن دارید. در واقع این ساز، به شکل مکعب مستطیل ایستاده است که چهار طرف آن با تخته های چوبی ضخامت 3/1 تا 9/1 سانتی متر (یک سانتیمتر و سه میلیمتر تا یک سانتیمتر و سه میلیمتر) و سطح اصلی آن با تخته سه لایه ساخته شده است.

شاید معدود آموزشگاه های موسیقی در حال حاضر به آموزش این ساز مشغول باشند، که آموزشگاه هنری سیحون از جمله این آموزشگاه ها است.

در قسمت پشتی ساز کاخون حفره صدا قرار دارد که ممکن است در برخی موارد این حفره در سمت چپ و یا سمت راست کاخون قرار دارد.

با وجود این ساختار، اما نوآوری در این ساز نیز مشاهده شده است. بعنوان مثال، قرار دادن پایه های پلاستیکی و یا قطعاتی از چرم در برخی از بخش ها و یا حتی افزودن زنجیره به این ساز باعث افزایش قدرت تولید صدا در آن شده است.

از نظر قمیتی نیز این ساز را با رقمی حدود یک میلیون تومان می توان تهیه کرد که البته با این قیمت ساز نسبتاً حرفه ای و با کیفیتی را در اختیار خواهید داشت. هر چند که ممکن است که سازهای حرفه ای تری با قمیت ها پنج تا هفت میلیون نیز در بازار موجود باشند.

سخن پایانی

اگر به آموزش موسیقی علاقمند است و قصد دارید سازی متفاوت اما کاربردی را فرا بگیرد، حتما به ساز کاخون هم فکر کنید.

برای فراگیری بهتر این ساز حتما بهترین آموزشگاه های موسیقی را انتخاب کنید که با بهره گیری از اساتید با تجربه، زمینه موفقیت شما را هموارتر خواهند نمود.