موسیقی بلوز چیست؟ از تاریخچه تا ساختار

موسیقی بلوزبه انگلیس (blues) توسط آفریقایی- آمریکایی ها در اواخر دهه 1800 میلادی در ایالات متحده پایه گذاری شد و در دهه 1900 توسعه پیدا کرد. بلوز رو میشه یک سبک موسیقی، روشی برای ارائه ایده ها و معرفی فرهنگ های مختلف موسیقی ایالات متحده که بعد ها در سطح بین المللی توسعه پیدا کردن و همینطور راهی برای بیان احساسات و عواطف توصیف کرد. موسیقی بلوز بیشتر در مورد عشق و غم و اندوهه و از توالی آکورد ساده I-IV-V 12 میزانی ساخته شده. علاوه بر اینها، معمولا متن و ترانه ی ساده و بی تکلفی داره که هر چی جلوتر میره تغییر میکنه. این مقاله بیشتر به مفهوم، ساختار و تاریخچه موسیقی بلوز می پردازه پس اگر علاقه مند به سبک بلوز هستید، با سیحون همراه باشید .

بلوز چیه؟

بلوز یعنی احساس، شکلی از موسیقی و نوعی ژانر. بلوز یه موسیقی اصیل آمریکایی به حساب می آد و یکی از ژانر هایی هست که در ایالات متحده ظهور کرده و در کنار بلو گرس، کانتری، گاسپل، زیدکو، کانتری سنتی و موسیقی بومی آمریکایی توسعه پیدا کرده. این ژانر ها ریشه های درخت موسیقی آمریکایی هستن که در نهایت میوه هاش سبک هایی مثل راک اند رول، R&B، سول و جاز شدن.

فرم بلوز چیه؟

فرم موسیقی ( ساختار یک قطعه موسیقی ) بلوز، نسبتاً ساده ست. رایج ترین شکل بلوز 12 میزانیه که فقط از سه آکورد IV، I ،V  استفاده می کنه. این توالی آکورد هر دوازده میزان یک بار تکرار میشه. با این که در این سبک چند نوع توالی آکورد وجود داره، اما به طور کلی معروف ترینِ اونها، توالی آکورد بلوز 12 میزانیه که به هر میزان یک آکورد اختصاص داده می شه:

I I I I

IV IV I I

V IV I I

فرم متن ترانه در بلوز هم ساده ست. معمولاً فرم اون به صورت AAB هست. در هر وِرس، چهار میزان برای یک خط از متن ترانه خونده میشه. خط “A” در طول چهار میزان اول خونده میشه و در چهار میزان دوم تکرار میشه . خط “B” تقریباً همیشه با خط A قافیه است و در چهار میزان آخر خونده میشه. در ادامه نمونه ای از ورس بلوز آهنگ”The Thrill is Gone” بی بی کینگ رو می بینید که به فرم AAB نوشته شده:

The thrill is gone, the thrill is gone away ‌(خط A میزانهای 1 تا 4، )

The thrill is gone baby, the htrill is gone away (خط A، میزانهای 5 تا 8، )

You know you done me wrong baby, and you’ll be sorry someday (خط B، میزان های 9 تا 12)

توجه به این نکته ضروریه با این که توالی آکورد 12 میزانی و فرم AAB بیشترین کاربرد رو داره، اما در بلوز اشکال دیگه ای از آکورد ها هم وجود داره.

  خصوصیات موسیقی بلوز چیه؟

از اون جا که موسیقی بلوز در طول قرن بیستم تکامل پیدا کرده، ویژگی های اون متفاوته و به نوع خاص، فاز یا زیر ژانر بلوز مورد نظر بستگی داره. با این حال، همه بلوز ها چند ویژگی مشترک دارن.

گیتار و وکال ساز هایی هستن که بیشتر در موسیقی بلوز شنیده می شن. ساز های دیگه ای که معمولاً شنیده می شن پیانو، سازدهنی، درامز و باس هستن. در گذشته نه تنها متن ترانه بلوز بداهه خونده می شد، بلکه ساز ها هم به صورت بداهه نواخته می شدن. به دلیل نداشتن امکانات و فقر مالی، هنرمندان بلوز معمولا مجبور بودن سازهای شون رو خودشون بسازن. این اتفاق باعث خلق ساز تک سیمی دیدلی بو که با کمک یک بطری صدا تولید می کنه، تخته رختشویی کوبه ای که با انگشتانه یا لوله فلزی نواخته می شه، یک ساز بادی ابتدایی یا همون ( jug)، قاشقک و تشت رختشویی باس شد.

بیشترِ ویژگی هایی که در بلوز هست رو میشه به تأثیر موسیقی و فرهنگ آفریقایی نسبت داد. بداهه نوازی، سنكوپوپ ( تأكید بر ریتم های آف بیت )، مشاركت اجتماعی (موسیقی در حین كار/ تفریح )، زنگ صدا های منحصر به فرد (كه می تونه گوش خراش، دنگ دنگی یا تو دماغی و کمی نسبت به موسیقی اروپایی غیرحرفه ای تر باشه)، Call and response (یعنی یكی یا تعدادی از نوازنده ها یک قطعه موسیقی رو می نوازنه یا می خونه و نوازنده یا گروه دیگه ای با یک قطعه موسیقی بهش جواب میدن )، و نت های بلوز (که یعنی به طور واضح نواک ها رو در فواصل غیر غربی بِند یا تغییر دادن )؛ همه ویژگی هایی هستن که میشه از نشونه های تاثیر موسیقی آفریقایی روی بلوز دونست.

موسیقی بلوز در مورد چیه؟

همونطور که قبلا هم گفته شد ، بلوز یک ژانر و یک فرمه و علاوه بر این یک احساس هم هست. شما با شنیدن موسیقی بلوز احساساساتی مثل غم، افسرگی، ستم دیدگی، دل شکستگی، دلتنگی، تقصیر، ناامیدی و احساساتی از این دست رو تجربه میکنید. اگر چه آهنگ شاد هم در بلوز وجود داره، اما این سبک حول واقعیت های تلخ و سخت زندگی متمرکز شده. عشق هم موضوع اساسی این ژانر محسوب میشه که معمولا ترانه هاشون در مورد شکست عشقی، بد رفتاری و نرسیدن به معشوق سروده می شن.

موضوعی که بلوز در مورد اون ساخته می شه معنادار، صادقانه و رک و بی پرده است. از اون جا که بلوز درد رو بیان می کنه، آهنگساز و خواننده باید این درد رو داشته باشه تا بتونه اون رو درک و منتقل کنه. زبان به کار رفته برای ارتباط برقرار کردن با مخاطب ساده و صمیمانه است. متن ترانه برای همه قابل فهمِ و معمولاً از شاخ و برگ دادن به موضوع، پیچیدگی، توصیف های نامتعارف و پر آب و تاب خبری نیست.

وقتی هنرمند با یک رنگی موضوعی رو در قالب بلوز مطرح می کنه، هم هنرمندان و هم مخاطبان این معنای عمیق رو احساس می کنن. همه هنرمندهای موسیقی بلوز تربیت بد و خشنی نداشته ان، لزوما با فقر دست و پنجه نرم نکرده ان، مجبور به انجام کار های طاقت فرسا نشدن یا قلب اون ها به شکلی که در موسیقی توصیف می کنن، نشکسته. اما یک نوازنده خوب با صمیمیت و طوری که انگار اون درد رو تجربه کرده، حس رو منتقل می کنه. موسیقی بلوز واقعی آموخته نمی شه، بلکه حس می شه.

تاریخچه موسیقی بلوز

موسیقی بلوز از اواخر قرن نوزدهم در جنوب ایالات متحده به خصوص در امتداد دلتای می سی سی پی ظهور کرد. این موسیقی توسط آمریکایی های آفریقایی تبار ساخته شده بود که موسیقی اروپا رو با موسیقی آفریقایی ترکیب کردن. ترکیبی از اون فرهنگ ها و زیر شاخه های فرهنگی باعث ایجاد بلوز شد. سبک های قدیمی آواز مثل آواز کار (work songs)، فریادهای سر مزرعه (field hollars)، مذهبی، فولکلور بالاد و نقالی و دوره گردی راه رو برای موسیقی بلوز باز کرد.

موسیقی بلوز ابتدایی (اواخر دهه 1800)

دلتا بلوز اصطلاحی برای بلوز قدیمیه که به موقعیت جغرافیایی خاص دلتای می سی سی پی اشاره داره. معمولا دلتا بلوز فقط با یک بخش آوازی و یک گیتار (گاهی اوقات پیانو) اجرا می شد. در سبک دلتا معمولا نوازنده با خوندن و هم زمان نواختن، خودش به تنهایی اجرا می کنه. همچنین در محیط های غیررسمی روستایی مثل ایوان خانه ها یا بار ها اجرا می شد و از طریق رسانه ها پخش نمی شد. متن ترانه متمرکز بر موضوعاتی بود که در اون سرزمین دیده می شد، مثل مزارع، قطار و کار های یدی و .. . از بین چند آهنگ ضبط شده ای که از این زمان باقی مونده، ضبط تعدادی از اون ها توسط محققانی مثل آلن لوماکس به جای شرکت های ضبط کننده تجاری انجام شده.

رابرت جانسون (1938-1938) یکی از مشهورترین هنرمند های آمریکایی در تمام دوران هاست . او یک خواننده و نوازنده گیتار دلتا بلوز پر رمز و راز و عجیب بود که گفته می شد برای بهتر نواختن گیتار، روحش را در تقاطعی به شیطان فروخته! درباره جانسون که در سال 1938 و در 27 سالگی درگذشت، اطلاعات کمی در دست هست. به همین خاطر موسیقی و شخصیت او باعث ایجاد یک عرفان افسانه ای در موسیقی عامه آمریکا شده.

تهیه شده در آموزشگاه موسیقی سیحون